XUÂN ĐÁN và Thuốc Lào I

Đầu mùa xuân năm nay, con ngựa phi về thật đẹp để đuổi rắn độc đi, làm anh bạn tôi Nguyễn Hữu Lộc, cựu GS Sử địa- Trung Học Cao Lãnh- Kiến Phong, hứng chí đăng lên bài thơ Xuân Đán của cụ Chu Văn An- đời Trần. Nhiều người dịch bài thơ này, nhưng chữ yên trong câu 7 đã tạo ra một tranh luận. Người thì cho chữ "yên" này là do khói thuốc hút, mà thuốc hút này phải là thuốc. Còn một số người lại cho là khói hơi nước từ bình trà.

Trước hết chúng ta cùng thưởng thức bài thơ nguyên thủy của cụ đồ đã từng dâng thất trảm sớ yêu cầu vua Trần Dụ Tông chém đầu 7 nịnh thần, tham quan, nhưng thất bại. Sau đó, cụ chán nản từ quan quay về dạy học ở núi Phượng Hoàng- Chí Linh, Hải Dương. Ngày nay, ở Hải Dương còn một đền thờ ông trên đường đi từ Hà Nội vể Hải Phòng. Lẽ dĩ nhiên, ta cũng cùng thưởng thức các bài thơ dịch. Bài dịch thì mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười, dù ý là khói gì cũng vậy.

春旦           XUÂN ĐÁN

寂寞山家鎮日閒，        Tịch mịch sơn gia trấn nhật Nhàn, 竹扉斜擁護輕寒。       Trúc phi tà ủng hộ khinh hàn. 碧迷草色天如醉，       Bích mê thảo sắc thiên như tuý, 紅濕花梢露未乾。       Hồng thấp hoa sao lộ vị can. 身與孤雲長戀岫，       Thân dữ cô vân trường luyến tụ, 心同古井不生瀾。       Tâm đồng cổ tỉnh bất sinh lan. 柏薰半冷茶煙歇，       Bách huân bán lảnh trà yên yết, 溪鳥一聲春夢殘。       Khê điểu nhất thanh xuân mộng tàn                 朱文安         Chu Văn An

Nghĩa:

An nhàn trong ngôi nhà ở nơi núi vắng.

Mành trúc, xéo xẹo giúp cho làm bới lạnh.

Cỏ xanh mướt, Trời như say (1).

Hoa màu đỏ, chua kho sương sớm.

Thân cô đơn như đám mây vẫn quyến luyến đỉnh núi.

Lòng như giếng xưa, không một gợn sóng.

Những nhánh tùng bách cháy tàn, làm khói trà cũng hết.

Tiêng chim bên ke kêu lên một tiếng làm tỉnh mộng xuân.

 

(1) Có người dịch là màu xanh cỏ làm ngây ngất bầu trời.

Nhưng tôi nghĩ là cụ Chu Văn An đang uống trà vào sáng sớm hay chiều tà, lúc bầu trời đỏ như say rượu. Lại nữa, cụ tả câu sau là sương chưa khô, vậy là buổi sáng

 

Bài dịch đầu tiên là của người viết bài gởi email cho một số bạn yêu thơ:

 

SỚM MAI  ĐẦU  XUÂN

Ngày nhàn hạ trên non lều vắng ,

Cửa trúc phên nghiêng chắn gió hàn .

Trời trong cỏ biếc ngút ngàn ,

Hồng dầm sương sớm chưa tan lệ tràn .

Thân tựa mây núi ngàn lưu luyến ,

Sóng lòng như giếng cổ lặng căm .

Hương phai trà nguội khói tan ,

Chim kêu trong suối mộng tàn giấc Xuân .

                                      Mailoc phỏng dịch

                                       Cali mùng 4 Tết Giáp Ngọ

SỚM XUÂN

         Nhà tịch mịch núi cao nghe vắng vẻ,
              Cửa phên tre nghiêng ngã lạnh lan tràn.
              Trời như say thảm cỏ biếc mênh mang,
              Hoa đỏ thắm đầu cành sương chưa ráo.
              Thân nầy tựa như mây còn luyến núi,
              Lòng thì như giếng cạn sóng đà an.
              Lửa tắt trà khô thuốc hết đêm tàn,
              Chim oang oác giật mình tan giấc mộng !
                                           Đỗ Chiêu Đức.

            Xuân Sớm

Vắng tanh sơn ốc, suốt ngày nhàn,

Rèm trúc treo nghiêng cũng đỡ hàn.

Thắm biếc cỏ màu, trời tựa sỉn,

Đượm hồng hoa chỏm, sương chưa tan.

Thân như mây nổi, cùng ưa núi,

Tâm giống giếng xưa, chẳng gợn làn.

Sắp hết củi thông, trà hết khỏi,

Tiếng chim bên suối, mộng xuân tàn.

Danh Hữu

                                    SỚM XUÂN

              Ở núi buồn hiu người nhẹ bỗng

              Cổng tre cọt kẹt gió chênh chông

              Trời nghiêng cỏ biếc say xuân sắc

              Một đóa hồng nhung sương phủ hồng

              Thân dạt góc trời mây tâm sự

              Lòng ta đã cạn , sóng nào rung

              Củi tàn , hơi lạnh , thuốc trà hết

              Chim núi kêu xui lạnh cõi lòng

                                             C.D.M.     

Xin bấm vào hình đê xem cho rõ