C–
STOVL
Chữ STOVL là gọi tắt của Short Take-Off and Vertical Landing aircraft.
Đây là kiểu thiết kế cho các quốc gia
dùng phi cơ harrier của Anh sản xuất. Loại Harrier có thể bay thẳng lên không
mà không cần phi đạo. Tuy nhiên, nếu có 1 phi đạo ngắn, nó vẫn dể dàng cất cánh
hơn. Trong trường hợp ấy nó có thể mang thêm một số vũ khí để tăng cường khả
năng chiến đấu.
Vì lý do ấy, chỉ có các nước trong liên
hiệp Anh hay khối Bắc Đại Tây Dương là có kiểu HKMH này. Ta thấy các nước sau đây đã có kiểu HKMH STOVL:
Anh- Ấn Độ- Ý- Tây Ban Nha và Hoa Kỳ.
II-
TRỰC
THĂNG MẪU HẠM (TTMH)
Đây là loại tàu đươc coi như giữ nhiệm vụ
hỗ trợ và đổ bộ lên các bờ biển. Đầu tiên người ta chỉ nghĩ tới loại này chỉ chở
hay làm bãi đáp cho trực thăng, nhưng dần dần nó có thể áp dụng cho các loại
máy bay STOL.
Vì nếu không có sự xuất hiện của trực
thăng thì chẳng cần làm Trực Thăng Mẫu Hạm. Phần viết này liên quan đến trực
thăng nên ta tìm hiểu sơ qua loại máy bay này. Trực thăng có một nguồn cội lịch
sử thật lâu rồi, cách đây đến gần 2400 năm. Nó xuất hiện như là một loại đồ
chơi của trẻ con ở các nước Đông Phương. Đồ chơi này chỉ vỏn vẹn một cái cán và
bên trên là một miếng tre dẹt, mỏng, giống như chong chóng. Đứa bé kẹp cán giữa
hai bàn tay, rồi xoa tay ngược chiều và thả ra thì vật ấy bay lên trời.
Mona Lisa
Tuy nhiên, Tây phương lại áp dụng ý niệm
này để tạo ra các vật to lớn chứa được người và nhiều thứ mà ngày nay ta gọi là
“trực thăng”.
Chuyện người Âu Châu phát triển được trực
thăng cũng chẳng phải một sớm một chiều mà cũng đã trải quan mấy trăm năm. Người
đầu tiên đã làm bùng lên phong trào nghiên cứu trực thăng là thiên tài người Ý-
Leonardo di ser Piero da Vinci - một họa sĩ, một kỹ sư, một nhà toán học, một
nhà phát minh.
Nhưng thông thường, người ta biết đến
ông là một họa sĩ tài ba qua bức tranh Mona Lisa.
Nếu các người theo Thiên Chúa Giáo thì chắc không thể không biết tới bức tranh dứơi đây.
Bức tranh này cũng do Leonardo di ser
Piero da Vinci vẽ ra.
Trong thập niên 1480, ông đã thiết kế một
vật bay lên trời với các chong chóng. Và theo ghi chú của ông thì ông đã làm một
vật mẫu (prototype), nhưng đến nay người ta vẫn chưa có một chứng cớ cụ thể về
việc này.
Thiết kế của Leonardo di ser Piero da Vinci
.
Thêm vài trăm năm sau, các kỹ sư Nga,
Pháp thi nhau tìm hiểu, đưa ra các mẫu nhỏ, nhưng phải đợi dến năm 1861 một nhà
phát minh Pháp, Gustave de Ponton d'Amécourt, đã trình bày một vật mà ông gọi
la Helicopter. Nhưng kết quả vật này cũng không thể bay lên khỏi mặt đất.
Tiếp theo đó, một thiên tài người Mỹ-
Thomas Alva Edison- người đã có những bằng phát minh về điện, cũng cố gắng làm
việc này vào cuối thế kỷ XIX và rồi cũng thất bại.
Năm 1906,hai anh em Jacques và Louis
Breguet, người Pháp đã làm một vật chở theo một phi công bay lên khỏi mặt đất nửaa
thước trong 1 phút. Đây là lần đầu mà người ta thấy được sự khả thi chế ra trực
thăng.
Năm 1907, một nhà phát minh người Pháp
khác: Paul Cornu đã design và làm ra một chiếc trực thăng thật sự "Cornu
helicopter" bay cao 2 m, nhưng phải hủy vì không an toìan cho pilot.
Cornu helicopter
Trong thập niên 1920, một kỹ sư người
Argentin - Á Căn Đình, làm việc tại Âu Châu- Raúl Pateras-Pescara de Castelluccio,
đã trình bày chiếc trực thăng đạp máy như xe đạp bay, nhưng không kết quả. Sau
này chính phủ Anh bỏ vốn để Pescara nhiên cứu tiếp. Ông đã dùng động cơ 250 mã
lực đưa máy bay lên 10 phút.
Ngày 14 tháng 4 năm 1924, một kỷ sư Pháp
Étienne Oehmichen đã thực hiện một chưyến bay dài 360 m. Chuyến bay được công
nhận bởi hiệp hội hàng không quốc tế Fédération Aéronautique Internationale
(FAI), là một trực thăng thật sự. Nhưng 4 ngày sau Pescara phá kỷ lục bằng cách
bay 1 km ở độ cao 1,8 m.
Trực thăng Oehmichen
Trong khi ấy, ở Mỹ, quân đội đã lập
chương trình sản xúât trực thăng cho lục quân, nhưng rồi chương trình bị bãi bỏ.
Đến năm 1928, Arthur M. Young, một nhà
phát minh người Mỹ cộng tác cho hãng Bell đã làm việc trong 6 tháng và cho ra đời
hai chiếc Bell 30 và Bell 47. Hãng Bell nay ở Texas, và là hãng đã chế tạo ra
chiếc máy bay trực thăng mà người Việt chẳng thấy gì xa lạ: UH-1 Huey và AH-1
Cobra.
UH-1 Huey
Kể từ thập niên 30 về sau thì trực thăng
đã trở thành quen thuộc và quân đội các nước tiên tiến đã áp dụng trực thăng
càng ngày càng nhiếu. Và lẽ dĩ nhiên nước áp dụng nhiều nhất là Mỹ.
Nay ta quay lại với TTMH
Vì sự thay đổi liên tục cách áp dụng
TTMH, nên bây giờ người ta lại chia TTMH ra làm bổn tiểu loaị. Tùy theo nhiệm vụ
mà thay đổi thiết kế chút đỉnh.
a- ASW-
Anti Submarine Warfare carrier.
Đây là loại chở trực thăng hay các loại
dùng phi đạo thật ngắn như F-35C, V-22 Osprey. Hải quân Nhật mới hạ thủy năm
2013 một chiếc có tên IZUMO Đây là loại chở trực thăng hay các loại dùng phi đạo
thật ngắn như F-35C dùng tiêu diệt tàu ngầm và bảo vệ hạm đội, đánh phá các mục tiêu gần. Họ dư dịnh
hạ thủy hai chiếc. Mỗi chiếc có trọng lượng rẽ nước 19500 tấn, dài 248 m, vận tốc
59 km/h và chỏ 24 máy bay.
ASW- IZUMO
a- AAS
- Amphibious Assault Ships.
Tàu há Mồm- Landing craft.
Loại này mới xuất hiện sau này khi nhận
thấy cần chở Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) đổ bộ. Trong chiến tranh thứ II, quân đội
và trang bị được đổ bộ bởi các tàu nhỏ gọi là tàu đổ bộ, hay Việt Nam ta gọi là
tàu há mồm- landing craft. Nếu chúng ta xem phim The Longest Day trong thập
niên 70 thì thấy vô số loại tàu này.
Cách này bây giờ hầu như ít được dùng bởi
các nước tiên tiến vì chậm chạp nguy hiểm. Họ chỉ dùng nó để chuyên chở phụ thuộc.
Các nước này, ngày nay đổ TQLC và cả đại bác vào bờ bằng trực thăng. Khi bãi biển
đã an toàn thì các con tàu cũ landing craft mới được dùng tới. Nhiệm vụ khác của
loại tàu này là tuần tra và hộ trợ các lực lượng trên bờ hay dưới nước với trực
thăng. Vì vậy, nó còn được coi như là hộ tống hạm đội, bảo vệ HKMH khi chiếc
này chuyên lo việc phóng các phi cơ lên không.
Vì nhu cầu này, các quốc gia ấy phải chế
ra một loại tàu đặc biệt chở trực thăng thông thường cùng phi cơ lên thẳng như
Sea Harrier (STOVL) và sau này sẽ chở F-35C, V22 Osprey.
Sea Harrier do British Aerospace Sea Harrier chế tạo cho Hải Quân 1978.
Sea Harrier
F-35 là một loại phi cơ phản lực dùng cho cả ba binh chủng Hải, Lục
và Không Quân do hãng Lockheed Martin
Aeronautics chế tạo.
Đương nhiên là vì để tấn công cùng đổ bộ,
nên loại này phải có chỗ chứa cho trên 1 tiểu đoàn TQLC.
Thông thường thì trực thăng bay chậm vì
động cơ chỉ nghiêng về trước một góc nhỏ khi bay tới trước. Muốn bay nhanh hơn
thì góc phải lớn hơn. Nên người ta nghĩ tới việc làm góc lớn cực đại và chiếc
V-22 ra đời. V22 Osprey, là một loại phi cơ chuyên chở, cánh quạt do Bell &
Boeing làm. Mục đích là để phi cơ lên thẳng như trực thăng và bay nhanh như máy
bay thường. Muốn như vậy, các kỹ sư đã thiết kế lúc cất cánh, động cơ được quay
lên trời. Khi đã an toàn trên không hai động cơ từ từ quay lại 90 độ để tạo sức
manh cho phi cơ bay nhanh hơn.
Quả thật họ đã làm đúng hướng. Với các
trực thăng vận tốc trung bình khoảng 250 km/h và V-22 có vận tốc trung bình là
446 km/h.
Nếu được chở thêm các phi cơ lên thẳng như
trên thì nó còn làm nhiệm vụ tấn công các mục tiêu không quá xa nơi đậu lắm.
Dù rằng trong thế chiến thứ II, quân đội
Mỹ đã nhận thấy khi đổ bộ ở các trận đánh lên Normandi và các đảo ở Thái Bình
Dương, nhưng phải đợi đến sau thế chiến thì các loại tàu này mới được làm ra.
Lúc đầu, các tàu này là do sự biến cải từ các HKMH nhẹ hay các tàu chiến lớn.
Nước đầu tiên áp dụng loại tàu này là
Anh trong trận kênh Suez ở Ai Cập năm 1956. Hải quân Anh đã biến cải hai HKMH hạng
nhẹ Ocean và Theseus (13000 tấn) để chuyên chở thủy quân lục chiến và trực
thăng. Nhưng
nước nghiên cứu kỹ và áp dụng nhiều nhất là Mỹ trong chiến cuộc Việt Nam. Họ đã
biến đồi nhiều chiến hạm thành loại này, gồm 3 chiếc HKMH nhẹ lớp Essex, và chiếc
USS Thetis bay, trước khi thật thụ thiết kế một chiếc đúng nghĩa ngay từ đầu.
Đó là chiếc Iwo Jima.
Cái lợi trước mắt là kiểu này không cần
phải làm thật to, ít tốn tiền, nhiều chỗ chứa phi cơ hơn. Không nói tới máy móc
trang bị cho một HKMH, cái sân bay muốn được dùng bất kì lúc nào thì phải tu bổ
thường xuyên. Tiền tu bổ tùy theo diện tích. Như vậy, sân bay càng lớn thì càng
tốn tiền. Một bất lợi của nó này là hiện nay chỉ chở được trực thăng, nên không
được coi như một HKMH, mà coi như loại tàu đổ bộ tấn công. Muốn thành loại tấn
công thì phải đợi F-35C Lightning cuả Mỹ. Nhưng điều này không cần thiết như
các bất lợi sau:
-
Máy bay lên thẳng không chở được nhiều
vũ khí, nhiên liệu như máy bay tương đương, cất cánh có phi đạo. Vì việc này
làm hoạt tầm phi cơ g
ần
hơn và ở thế hạ phong về vũ khí.
-
Sự cất cánh chậm hơn so với máy bay
khác. Khi ở thế lâm chiến, vấn đề thời gian để phi cơ được đưa lên bầu trời
cũng là một việc quan trọng. Lúc ấy, phi cơ mới thật sự ở vị thế tấn công.
HMS Ocean
USS Iwo Jima
Tuy nhiên, mục đích của
loại này là chở TQLC cùng các phương tgiện đổ bộ thì nó đạt mục tiêu.
No comments:
Post a Comment