Thơ Đường: Mạnh Hạo Nhiên

Mạnh Hạo Nhiên sinh năm 689, tên Hạo, quê huyện Tương Dương (Hồ Bắc). Lúc thiếu thời chuộng tiết nghĩa, ẩn cư tại núi Lộc Môn (Tương Dương). Lý Bạch rất phục ông, thăm ông nhiều lần. Ông còn kết thân với Trương Cửu Linh, Vương Duy. Một hôm, Đường Huyên Tông lại nhà Vương Duy. Khi ấy, Mạnh Hạo Nhiên đang cùng Vương Duy đàm đạo. Nghe tin, Mạnh Hạo Nhiên chui xuống gầm giường lánh mặt. Vương Duy tâu rõ sự tình. Đường Huyền Tông mừng lắm vì nghe danh người này đã lâu nhưng chưa gặp mặt. Ông truyền cho Mạnh Hạo Nhiên ra mặt và đọc thơ. Hạo Nhiên liền đọc bài thơ trên. Đường Huyền Tônh khen hay, nhưng khi ông đọc đến câu “Bất tài minh chủ khí” thì Đường Huyền Tông không vừa lòng nói: “Tại khanh không muốn làm quan chờ trẫm có bỏ khanh bao giờ.” Nhưng sau đó ông cũng không màng danh lợi dù là cũng có lần làm quan một thời gian ngắn song lại từ chức quy ẩn. Cuối cùng ông mất năm 740 vì một mụt nhọt sau lưng,

歲 暮 歸 南 山            

Tuế mộ[1] quy Nam Sơn

北 闕 休 上 書                                         

Bắc Khuyết[2] hưu[3] thướng thư.

南 山 歸 敝 盧                                         

Nam Sơn quy tệ lư[4].

不 才 明 主 棄                                         

Bất tài minh chủ khí[5] .

多 病 故 人 初                                         

Đa bịnh cố nhân sơ.

白 髮 催 年 老                                         

Bạch phát[6] thôi niên lão.

青 陽 逼 歲 除                                         

Thanh dương[7] bức[8] tuế trừ.

永 懷 愁 不 寐                                         

Vĩnh hoài sầu bất mị[9].

松 月 夜 窗 虛                                         

Tùng nguyệt dạ song hư[10].

                                    孟 浩 然       

                                    Mạnh Hạo Nhiên

                Cuối năm về Nam Sơn                   

Bắc Khuyết, ta ngừng dưng thơ.                          

Nam Sơn, về chốn đơn xơ thủa nào.          

Không tài, vua chẳng coi cao.                    

Bệnh tật, bạn cũng chẳng vào nhà chơi.    

Tóc bạc báo ta già rồi.                               

Ngày xuân cho biết năm thời đã qua.                  

Nghĩ nhiều chẳng ngủ được mà.                          

Trăng chiếu cửa sổ, tùng là hư vô.             

                      VHKT  1985        

 

                                                                                                                               

Bắc Khuyết không đi dâng bức thơ.

Nam Sơn quay lại mái đơn sơ.

Chân tài hèn mọn, vua chẳng biết.

Bệnh tật trầm kha, bạn hững hờ.

Tóc bạc thúc thôi già sắp điểm.

Ngày xanh xua đuổi tuổi gần giờ.

Suy tư càng lắm, càng không ngủ.

Trăng chiếu song thưa, tùng mộng mơ.

VHKT  1985

---

[1] Mộ: chiều tối.

[2] Bắc Khuyết: Chỗ vua ở phương bắc: nghĩa là kinh đô.

[3] Hưu: ngừng lại, đinh chỉ. (hưu chiến)

[4] Lư hay lô: nhà, màu đen

[5] Khí: khi dễ.

[6] Bạch Phát: tóc bạc.

[7] Dương: mặt trời. Thanh dương là ngày xuân.

[8] Bức: 1. bắt buộc, buộc phải. 2. bức bách, cưỡng bức. 3. đến gần, tiến sát

[9] Mị: ngủ say.

[10] Hư: 1. không có thực. 2. trống rỗng.