Khi nói tới sóng thì ta nghĩ ngay tới sóng tạo ra bởi nước. Nhưng thật ra có rất nhiều sóng như sóng âm thanh gọi tắt sóng âm, sóng ánh sáng gọi là sóng quang…
Bài này ta hãy tìm hiểu sơ qua về sóng nước.
Vào một buổi chiều thu, trời đẹp, một anh chàng sách cần câu ra một ao nước câu cá. Trời trong, mây trắng làm anh nhớ tới bài thơ Thu Điếu của Nguyễn Khuyến. Anh lẩm nhẩm đọc:
Ao thu lạnh lẽo, nước trong veo.
Một chiếc thuyền câu bé tèo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tý.
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
Chàng móc mồi rồi quăng câu. Mồi vừa chạm mặt nước lập tức sinh ra vài ba sóng tỏa ra theo hình tròn đồng tâm đều đặn sau đó mặt ao lại yên lặng. Sóng lan càng xa thì càng thấp rồi biến mất. Chàng lấy làm lạ tại sao sóng không tiếp tục lan ra nên bèn nhấp mồi lên xuống một cách rất nhịp nhàng thì thấy các sóng tiếp tục lan ra cho đến khi chàng ngừng. Chàng quan sát kỷ thấy một cánh bèo nhô lên thụt xuống tại một chỗ chứ không chạy theo sóng.
Đột nhiên một thằng bé ở đâu chạy ra ném một cục gạch. Chàng tức mình vì câu không được nhưng lại chú ý tới sóng và nhận thấy sóng này mạnh hơn cao hơn làm cánh bèo lên xuống chênh lệch rõ ràng. Chàng cũng thấy khoảng cách hai sóng do cục gạch tạo ra xa hơn khoảng cách hai sóng mà miếng mồi câu đã làm. Một điểm khác chàng thấy sóng cục gạch chạy nhanh hơn sóng mồi câu.
Tại sao lại như vậy?
Khi chàng quăng câu thì miếng mồi có sức nặng dưới vận tốc quăng tạo ra một động năng. Động năng này chạm mặt nước lập tức tạo ra sóng. Nếu chỉ quăng câu 1 lần thì chỉ có vài sóng vì động năng có giới hạn không tạo ra nhiều hơn. Nhấp lên xuống nhiều lần thì sóng tiếp tục sinh ra vì được tiếp năng lượng. Vì cục gạch to nặng hơn là miếng mồi nên năng lượng nhiều hơn làm sóng cao hơn. Vậy sóng là hiện tượng truyền năng lượng chứ không truyền vật chất.
No comments:
Post a Comment